Kurdischer Kaffee – Qehweya kurdî

Kaffee hat eine besondere Bedeutung in der kurdischen Kultur. Schon in so manchen kurdischen Literaturklassikern erwähnten Dichter wie Melayê Cizîrî (16. – 17. Jh.) und Ehmedê Xanî (17. Jh.) die Kaffeekultur der Kurden. Außerdem beschreibt Mehmûdê Bazîdî (18. Jh.) in seinem Werk Traditionen und Bräuche der Kurden einige Besonderheiten rundum den Kaffee innerhalb der kurdischen Kultur. Möglicherweise stammt der sorani-kurdische Ausdruck Noşî giyanit bêt! (Möge es der Trank deines Lebens sein!), heutzutage verwendet als Guten Appetit!, aus der kurdischen Diwan-Kultur. Diese bezieht sich auf die traditionellen Versammlungsräume, in denen vor allem Männer sich zum Kaffeetrinken und Reden trafen. Das Verb noşîn (trinken) ist ein Synonym für vexwarin (trinken).

Qehwe di çanda kurdî de xwediyê cihekî girîng e. Dema mirov li klasîkên kurdî dinêre, dibîne ku helbestvanên weke Melayê Cizîrî (sedsala 16 û 17an) û Ehmedê Xanî (sedsala 17an) di berhemên xwe de behsa qehweyê dikin. Herwiha Mehmûdê Bazîdî (sedsala 18an) di pirtûka xwe ya li ser kevneşopiyên kurdan de agahiyên zêdetir li ser girîngiya qehweyê ya di nav kurdan de dide xuyakirin. Bi îhtimaleke mezin gotina bi kurdiya soranî Noşî giyanit bêt! (Noşa canê te be!) ji çanda dîwanê tê ku di kurdî ya îroyîn de ji bo Efiyet be! tê bikaranîn. Lê di koka xwe de ji bo vexwartinê dihate gotin. Dîwan cihekî kevneşopî yê civîna mirovan (bi giştî mêr) bû ku wan li wir di dema şêwir û gotûbêjê de qehwe dinoşî. Lêkera noşînê hevwateya lêkera vexwarinê ye.

Dîwan in Diyarbekir / Dîwanek li Amedê

In den letzten Jahren ist der kurdische Kaffee, der aus Terpentin-Pistazien zubereitet wird, sehr beliebt geworden. Leider ist nicht bekannt, wie alt die Tradition dieses Kaffees ist. Bekannt ist aber der Terpentinpistazienbaum als Symbol der Berge Kurdistans. Der kurdische Terpentin-Pistazienkaffee wird durch falsche Informationen im Internet häufig mit dem Zichorie Kaffee vertauscht. Zichorie Kaffee stammt höchstwahrscheinlich aus der französischen Kultur. Wegen des Werbeplakats eines französischen Unternehmens wird behauptet, dass der Zichorie Kaffee derselbe ist wie der kurdische Kaffee.

Di salên dawiyê de li bakurê Kurdistanê qehweya kizwanan ku niha weke qehweya kurdî jî tê naskirin gelekî navdar bûye. Mixabin kevneşopiya vexwartina vê qehweyê digihe kîjan heyamê ne diyar e. Lê tiştekî tê zanîn heye ku dara kizwanê nîşaneke berbiçav a çiyayên Kurdistanê ye. Mixabin ev qehwe ji ber agahiyên şaş ên li ser înternetê bi cureyeke dî ya qehweyê, ya bi navê qehweya çeqçeqeyan, tê tevlîhevkirin. Qehweya çeqçeqeyan ku bi şaşî weke qehweya kurdî tê dîtin, bi îhtimaleke xurt ji çanda fransî tê. Ji ber wêneyê şîrketeke fransî hinek kes bawer dikin ku ew qehweya kizwanan e.

Zichorie Kaffeeersatz / Qehweya çeqçeqeyan

Die Zichorie (Gemeine Wegwarte) ist ein koffeinfreies Kraut, was sie zu einem populären Kaffee-Ersatz macht. Dieser Kaffee-Ersatz wird aus Wurzeln der Zichorie zubereitet. Im 19. und 20. Jahrhundert ließ das französische Unternehmen diese Pflanze vor allem in Kurdistan anbauen. Daraufhin wurde dieser Kaffeeersatz als Chicorée au Kurde (kurdische Zichorie) bezeichnet (aus dem Lateinischen Cichorium intybus). Die Franzosen haben dieser Kaffeeersatz auch in anderen Regionen, in denen Sie regiert haben, verbreitet. In New Orleans zum Beispiel wird bis heute ein Kaffeegetränk aus ArabicaKaffee und Zichorie bereitet.

Çeqçeqe giyayekî bêkafeîn e, loma cîgireke navdar a qehweya Yemenê ye. Ev cureyê qehweyê ji qurmên çeqçeqeyan tê çêkirin. Şîrketeke fransî di sedsalên 19 û 20an de li herêma Kurdistanê berhemanîna vê riwekê dikir. Loma cureyê li Kurdistanê weke Chicorée au Kurde ango çeqçeqeya kurdan dihate binavkirin (bi latînî weke Cichorium intybus tê naskirin). Fransiyan vexwartina qehweya ji çeqçeqeyan li herêmên di bin serweriya xwe de jî berbelav kiriye. Mînak; li New Orleansê qehwe bi dendikên qehweya Yemenê û giyayê çeqçeqeyan tê çêkirin.

Zichorie-Blumen / Kulîlkên çeqçeqeyan

Kurdischer KaffeeQehweya kizwanan

Kurdischer Kaffee hat eine besondere Bedeutung in kurdischen Städten wie Adiyaman, Antep, Batman, Diyarbekir und Mardin. Wenn man in diese Städte geht, bekommt man diese Kaffeeart häufiger. Der kurdische Kaffee wird aus den Früchten der Terpentin-Pistazienbäume hergestellt. Die kleinen runden Früchte werden grün, wenn sie reif sind. Die Früchte werden von den Bäumen der Berge Kurdistans gepflückt und dann getrocknet. Die Terpentin-Pistazien werden geröstet und gemahlen, ähnlich wie bei Kaffeebohnen. Nach dem Rösten riechen die Pistazien interessanterweise ähnlich wie Kaffeebohnen. Kurdischer Kaffee wird meistens mit Milch zubereitet, aber man kann ihn auch mit Wasser bereiten. Dieser Kaffee ist koffeinfrei. Es gibt keine bestimmte Tageszeit, um diesen Kaffee zu trinken. Wenn man Gäste hat, wird er meist vor oder nach dem Essen angeboten. Außerdem es ist wichtig zu erwähnen, dass die Kurden die Terpentin-Pistazien wie Nüsse konsumieren und sogar Seife davon herstellen.

Qehweya kizwanan an qehweya kurdî di çanda bajarên kurdî yên weke Semsûr, Dîlok, Amed, Betman û Mêrdînê de xwediyê cihekî girîng e. Dema mirov here van bajaran dikare li gelek li cihan wê peyde bike. Ev qehwe ji mêweyên darên kizwanan tê çêkirin. Ew mêwe hûrik û girover in. Gava ku digihin rengê wan kesk dibe. Ew ji darên li çiyayên Kurdistanê tên komkirin û hişkkirin. Kizwan weke dendikên qehweya Yemenê tên qelandin û hêrandin. Piştî qelandinê bi awayekî balkêş bêhna wan dişibe dendikên qehweya Yemenê. Qehweya kurdî zêdetir bi şîr tê çêkirin, lê mirov dikare bi avê jî çêbike. Ev qehwe bêkafeîn e. Demeke diyar a vexwartina vê qehweyê nîne. Dema mêvan tên berî yan jî piştî xwarinê tê îkramkirin. Herwiha hêjayî gotinê ye ku kizwan ji aliyê kurdan ve weke çerezan tên xwarin û sabûna wan jî tê çêkirin.

Kurdischer Kaffee in Diyarbekir / Qehweya kurdî li Amedê

Bitterkaffee Qehweya tehl

Bitterkaffee wird aus Kaffeebohnen hergestellt. Die Bohnen werden zweimal geröstet, um den Geschmack zu verstärken. Dieser Kaffee ist in kurdischen Städten wie Antep, Mardin, Urfa und Qamischli bekannt. Rundum diesen Kaffee existieren interessante Trinkgewohnheiten. Man sagt, dass dieser Kaffee bei Hochzeits- und Trauerfeiern gereicht wird. Der Geschmack des Kaffees ähnelt Espresso, aber er wird ganz anders hergestellt. Er wird ohne Zucker getrunken aber manchmal wird für den Geschmack ein wenig Kardamom hinzugefügt. Er wird in kleinen Tassen serviert. Nachdem man ausgetrunken hat, stellt man die Tasse nicht auf den Tisch oder Boden. Man muss sie der Person, die ihn verteilt hat, zurückgeben. Solange man die Tasse in der Hand hat, werden einem weitere Runden Kaffee eingeschenkt. Wenn man nicht weiter trinken möchte, muss die Tasse umgekehrt auf das Tablett der Kaffeeanbieter gestellt werden.

Qehweya tehl ji dendikên qehweya Yemenê tê çêkirin. Ev dendik du caran tên qelandin ku çêja wan xurttir bibe. Ev qehwe li bajarên kurdan ên mîna Mêrdîn, Dîlok, Qamişlo û Rihayê tê nasîn. Hinek kevneşopiyên vê qehweya balkêş hene. Tê gotin ku ev qehwe di sersaxî û şahiyên dawetan de dihate îkramkirin. Ev qehwe ji aliyê tama xwe ve dişibe Espressoyê, lê çêkirina wê gelekî cuda ye. Bê şekir tê vexwarin û ji bo çêjê carinan hinekî kajîle tevlî qehweyê tê kirin. Di fîncanên biçûk de tê îkramkirin. Piştî ku mirov ew vexwart fîncanê nadêne erdê yan ser maseyê û divê wê fîncanê bide kesê/a ku qehweyê belav dike. Heta ku fîncan di destê yekî/ê de be, zêdetir qehwe tê îkramkirin. Heke mirov nexwaze bêhtir vexwe, divê fîncanê sergirtî bike tepsiya qehweger de.

Kaffeebohnen / Dendikên qehweya Yemenê

Quellen / Çavkanî

Bilder 1, 3 und 5: Wikipedia – Bild 4: Pixabay

Elle, Chicory Coffee: Diese gesunde Kaffee-Alternative macht schlank!

Kurdistan24, İbrahim Halil Baran – Çay, Kahve, Kürtler

Orleanscoffee, What is Chicory?

Rûpela nû, Amed Çeko Jiyan – Etîketa qehweyeke ji dawîya salên 1700’î mayî: Chicorée au Kurde

Saradistribution, Chicorée au Kurde

Kommentar hinzufügen

Your email address will not be published. Required fields are marked *